پن لکوپنی نام یک بیماری بسیار واگیردار و خطرناک در گربه هاست که در اصل، تمام گربه‌سانان و حتی راکون، سمور، راسو و یا روباه هم می‌توانند درگیر این بیماری شوند. اگرچه این بیماری می‌تواند در تمام سنین در گربه ها اتفاق بیافتد و موجب بیماری آن‌ها شود اما بچه گربه ها به ابتلاء بیماری حساس‌تر هستند.
در واقع بچه گربه ها، گربه های واکسینه نشده و گربه های بیمار به ابتلاء بیماری پن لکوپنی حساس‌تر هستند.
کدام عامل بیماری‌زا باعث ایجاد پن لکوپنی در گربه ها می‌شود؟
عامل بیماری یک دی‌ان‌ای ویروس تک رشته‌ای فاقد پوشش می‌باشد که پاروویروس گربه ها نام دارد.
پاروویروس سگ‌ها سویه‌ای متفاوت از پاروویروس گربه ها می‌باشد، در صورتی که گربه‌ای به پاروویروس سگ‌ها مبتلا شود، قابلیت انتقال به سایر گربه ها را ندارد و گربه ها پاروویروس سگ‌ها را فقط بصورت مستقیم از سگ‌ها دریافت می‌کنند. گربه مبتلاء به پاروویروس سگ‌ها یا فاقد علائم بالینی می‌باشد یا علائم تحت بالینی از خود بروز می‌دهد.
پاروویروس گربه ها همانند پاروویروس سگ‌ها بسیار ویروس مقاومی می‌باشد و تنها با محلولی بنام هیپوکلریت سدیم (وایتکس) از بین می‌رود. عامل بیماری در صورتی که از وایتکس در امان باشد می‌تواند ماه‌ها در محیط خانه زنده بماند و در محیط بیرون نیز در صورتی که از نور خورشید در امان باشد می‌تواند تا سال‌ها زنده بماند.
ویروس از چه طریقی وارد بدن گربه ها می‌شود؟
ویروس به صورت مستقیم از طریق تمام ترشحات بدن گربه آلوده شامل ادرار، مدفوع، ترشحات بینی و دهان دفع می‌شود اما عمدتاً راه انتقال این ویروس مدفوعی – دهانی می‌باشد (از مدفوع حیوان آلوده وارد دهان حیوان سالم می‌شود). ویروس بصورت غیر مستقیم از طریق محیط آلوده، کفش یا لباس آلوده به ویروس نیز قابل انتقال می‌باشد.
بیماری‌زایی ویروس در بدن گربه ها به چه شکلی می‌باشد؟
ویروس بلافاصله پس از ورود به بدن حیوان به بافت‌هایی که سرعت تکثیر بالایی دارند مثل مغز استخوان و غدد لنفاوی حمله می‌کند و همین امر موجب کاهش سریع گلبول‌های سفید خون می‌شود و به همین دلیل در تابلوی خونی لکوپنی (کاهش گلبول‌های سفید خون) و نوتروپنی (کاهش نوتروفیل‌های خون) مشاهده می‌شود.
ویروس پس از تکثیر در لکوسیت‌ها (نوعی ازگلبول‌های سفید) وارد جریان خون می‌شود و بلافاصله به بافت هدف بعدی یعنی بافت پوششی روده‌ها حمله می‌کند و از جذب مواد غذایی جلوگیری می‌کند و همین امر موجب ایجاد اسهال‌های مکرر و اسهال‌های خونی حیوان می‌شود.
بدلیل کاهش گلبول‌های سفید خون، سیستم ایمنی بدن حیوان به شدت تضعیف شده و حیوان مستعد ابتلاء به عفونت‌های ثانویه باکتریایی می‌شود.
علائم بالینی بیماری پن لکوپنی در گربه ها به چه صورت است؟
در گربه های کمتر از ۴ ماه علائم گوارشی بسیار شدید است و تا ۹۰ درصد احتمال مرگ و میر وجود دارد. در فرم حاد بیماری استفراغ خونی و اسهال‌های خونی بدلیل آسیب‌های جدی به دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد. گربه ها و بچه گربه های بیمار غالباً تب بالایی دارند و دچار بی اشتهایی و بی حالی و افسردگی نیز هستند.
در صورتی که گربه‌ای در دوران حاملگی به ویروس مبتلاء شود، ویروس از طریق جفت به جنین منتقل شده و در مغز جنین تکثیر می‌شود و جنین در صورت تولد با عوارض مغزی‌ای مانند هیپوپلازی مخچه (کوچک ماندن قسمتی از مغز که در تعادل و حرکت نقش دارد) متولد می‌شود و در ابتدا سالم به نظر می‌رسد اما به محض اینکه شروع به راه رفتن کند عوارض مغزی پدیدار می‌شود. عارضه مربوط به مخچه در بچه گربه های زیر ۴ هفته هم می‌تواند اتفاق بیافتد.
آیا پن لکوپنی در گربه ها درمان دارد؟
پن لکوپنی در گربه ها نیز همانند سایر بیماری‌های ویروسی درمان اختصاصی‌ای ندارد، گربه های بیمار باید در محیط ایزوله و قرنطینه درمان شوند زیرا بیماری واگیر بسیار بالایی دارد و فردی که گربه بیمار را حمل می‌کند باید مرتباً دست خود را بشوید و حدالامکان با گربه دیگری در ارتباط نباشد.
مرگ و میر گربه های مبتلا غالباً در اثر دهیدراتاسیون شدید (از دست رفتن آب بدن) به دلیل اسهال و استفراغ مکرر است بنابراین از مهمترین اقدامات درمانی اولیه مایع درمانی مناسب وریدی می‌باشد تا آب از دست رفته بدن به سرعت جبران شود.
بدلیل ضعف شدید سیستم ایمنی در اثر حمله ویروس به غدد لنفاوی و مغزاستخوان حیوان به شدت مستعد ابتلاء به عفونت‌های ثانویه باکتریایی می‌باشد بنابراین آنتی‌بیوتیک تراپی از دیگر اقدامات مهم درمانی می‌باشد.
زمانی که حیوان دچار مشکلات گوارشی باشد غذا دادن به حیوان شرایط را به مراتب بدتر می‌کند و باید تا زمانی که استفراغ حیوان برطرف نشده است از دادن آب و غذا به حیوان خودداری شود.
پیشگیری و کنترل بیماری پن لکوپنی در گربه ها:
در مورد بیماری‌های ویروسی همیشه پیشگیری مهمتر از درمان است زیرا برای غالب بیماری‌های ویروسی درمان مشخصی وجود ندارد.
از مهمترین اقدامات جهت پیشگیری از بیماری پن لکوپنی در گربه ها، واکسیناسیون منظم و به موقع می‌باشد که دوز اول واکسن باید از حدود ۸ هفتگی شروع شود و تا ۱۶ هفتگی هر ماه تکرار شود سپس تکرار سالیانه انجام می‌شود.
* درباره واکسیناسیون نکته حائز اهمیت زمان صحیح آن می‌باشد، اگر واکسیناسیون در کمتر از ۸ هفتگی انجام شود احتمال شکست واکسن توسط آنتی‌بادی‌های مادری وجود خواهد داشت زیرا بچه گربه ها تا زمانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند از آنتی‌بادی‌های مادری موجود در شیر بهره‌مند هستند.
* در مورد گربه های باردار یا گربه هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نباید از واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته استفاده شود و واکسن‌های کشته پیشنهاد می‌شود.
از دیگر اقدامات جهت پیشگیری از پن لکوپنی، مراقبت از گربه های واکسینه نشده در برابر آلودگی‌های محیط می‌باشد بنابراین باید از حضور گربه خود در محیط‌های آلوده مثل پرورش‌گاه‌ها و پانسیون‌ها خودداری کنید.
حرف آخر…
پن لکوپنی در بچه گربه ها حتی در صورت اقدامات درمانی هم احتمال مرگ و میر بالایی دارد بنابراین پیشگیری و واکسیناسیون از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.
