راهنمای جامع درباره تغذیه خرگوش
زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
خرگوشها پرطرفدارترین پستانداران خانگی بعد از سگ و گربه در سرتاسر جهان هستند.
نکته بسیار مهم درخصوص گونه این موجودات و راهنمای تغذیه خرگوش ها، این است که برخلاف تصور عمومی، خرگوشها از راسته جوندگان نمی‌باشند و تفاوت‌های بسیاری با جوندگان دارند. خرگوشها متعلق به راسته‌ای مختص خودشان به نام راسته خرگوش شکلان (lagomorpha) می‌باشند که ویژگی‌های اختصاصی خودشان را دارند.
آگاهی از تغذیه اصولی خرگوشها و همچنین نحوه‌ی صحیح نگهداری این حیوانات جذاب و دوست داشتنی، نقش مهمی در رفاه و طول عمر آنها در خانه‌ها ایفا می‌کند.
ویژگی‌های تغذیه خرگوش ها
خرگوش ها از جمله پستانداران علفخوار می‌باشند و دستگاه گوارشی بسیار مشابه با فیل‌ها و اسب‌ها دارند.
در این نوع بخصوص از تغذیه، فیبر بالای جیره غذایی، نقشی اساسی در سلامت دستگاه گوارش و همچنین سلامت عمومی حیوان ایفا می‌کند.
شاید از دیدگاه بسیاری از افراد غذاهایی همچون سبزیجات، میوه‌ها و صیفی‌جات دارای فیبر بالایی می‌باشند، اما باید دقت کرد که بالا یا پایین بودن یک فاکتور تغذیه‌ای کاملاً نسبی بوده و به نیازهای تغذیه‌ای گونه جانوری مورد نظر بستگی دارد.
در مورد نیازهای غذاییِ گونه انسان به عنوان یک گونه همه چیزخوار، میتوان گفت که غذاهایی همچون سبزیجات و میوه‌ها، دارای فیبر کافی برای تأمین نیازهای غذایی و سلامت گوارشی را دارا می‌باشند. اما باید دقت شود که این اقلام غذایی برای گونه‌ای همچون خرگوش که جانوری مطلقاً علف خوار می‌باشد به هیچ وجه دارای فیبر کافی نمی‌باشند.
غذای مناسب برای خرگوشها چیست؟
برای پاسخ به این سوال بهتر است که زندگی خرگوشها را به 3 بخش با 3 نوع تغذیه متفاوت تقسیم کنیم:
1-تغذیه خرگوش در دوران نوزادی
این دوران که از بدو تولد تا حداکثر 6 هفتگی خرگوشها ادامه دارد، دوره‌ایست که خرگوشها باید تحت تغذیه شیر مادر باشند.
دقت شود که هیچ غذایی در این دوران حساس و حیاتی زندگی، نمی‌تواند جایگزین شیر مادر باشد و به هیچ‌وجه بچه خرگوشها را قبل از سن 1 ماهگی از مادرشان جدا نکنید.
نکته: متاسفانه دیده می‌شود که برخی فروشندگان و پرورش‌دهنگان سودجو اقدام به فروش بچه خرگوش‌های نوزاد، تحت عنوان “خرگوش مینیاتوری” میکنند و با فریب خریداران ادعا میکنند که این خرگوش در همین سایز و ابعاد باقی می‌ماند! توجه کنید که این ادعا مطلقاً کذب و دروغ بوده و نژادی به نام خرگوش مینیاتوری که در سن بلوغ همچنان در ابعاد خرگوش نوزاد باقی بماند ابداً وجود خارجی ندارد! پس لطفاً فریب این دسته از فروشندگان را نخورید!
اما اگر به هردلیلی بچه خرگوش‌های نوزاد یتیم شده باشند و یا به اشتباه از مادرشان جدا شده باشند چه باید کرد؟
این شیر در بهترین حالت می‌بایست شیرخشک خرگوش باشد، اما بدلیل اینکه در بازار ایران یافت نمی‌شود باید با شیرخشک‌های مشابه جایگزین شود.
که در بین محصولات موجود در بازار ایران بهترین و نزدیک‌ترین گزینه شیرخشک بچه گربه می‌باشد که ترجیحاً باید از برندهای معتبر وارداتی تهیه گردد.
درصورتی که به هردلیلی به شیرخشک گربه دسترسی نداشتین می‌توانید به عنوان گزینه بعدی از شیرخشک توله سگ و باز هم از برندهای معتبر وارداتی استفاده کنید تا در اولین فرصت به شیرخشک گربه دسترسی پیدا کنید.
نکته: شیرخشک انسانی و شیر گاو (چه با لاکتوز و چه بدون لاکتوز) به هیچ وجه برای تغذیه بچه خرگوشها مناسب نمی‌باشد. بدلیل اینکه درصد کافی پروتئین و چربی مورد نیاز رشد خرگوشها را ندارد. و شیرهای بدون لاکتوز تنها از اسهال خرگوشها جلوگیری میکنند ولی از نظر تغذیه ای مناسب نیستند.
نکات شیردهی به خرگوش:
دقت شود که نسبت مخلوط شیرخشک و آب باید طبق دستور محصول مورد نظر صورت گیرد که معمولا این نسبت 1 به 2 می‌باشد. همچنین دمای محلول ایجاد شده باید هم دمای بدن بچه خرگوشها (ولرم) باشد.
نکته: به هیچ وجه در هنگام شیردهی بچه خرگوشها را به حالت نوزاد انسان به پشت نخوابانید چراکه این حالت باعث ورود شیر به دستگاه تنفسی و ایجاد عفونت ریه‌ها و حتی مرگ می‌شود! بچه خرگوشها در هنگام شیردهی باید در حالت عادی بدن خود یعنی چهار دست و پا ایستاده باشند.
بسته به سن خرگوشها میتوان از شیشه شیرهای مخصوص بچه گربه و توله سگ و یا سرنگ انسولینی 1 سی سی همراه با گاواژ یا سرپستانک مناسب و با سوراخ‌های ریز استفاده کرد.
دقت شود که حجم شیر وارده به دهان بچه‌ها باید به میزانی باشد که به راحتی قورت داده شود.
اگر در حین شیردهی، شیر از سوراخ‌های بینی خرگوش خارج شد بلافاصله شیردهی را متوقف کرده و بینی را خشک کنید و میزان شیر وارده به دهان را کمتر کنید.
2-تغذیه خرگوش در دوران کودکی نوجوانی
پس از پایان دوران شیرخوارگی خرگوشها وارد دوران کودکی می‌شوند که این دوران از حدود 6 هفتگی تا 5-6 ماهگی ادامه دارد.
در این دوران خرگوشها شروع به تغذیه از مواد جامد میکنند که ممکن است شروع آن در ابتدا همزمان با خوردن شیر و از 2 هفتگی باشد.
بهترین غذا برای شروع دوران کودکی و نوجوانی یونجه خشک می‌باشد چرا که با توجه به نیازهای تغذیه‌ای خرگوشها در این سن که سن رشد آنهاست، یونجه برآورده کننده این نیازها می‌باشد.
خرگوش‌های جوان در این سن استخوان‌سازی و رشد حجم عضلانی را دارند که به کلسیم و پروتئین بالایی نیازمند است از همین رو یونجه که دارای درصد بالای کلسیم و پروتئین است می‌تواند این نیازها را برآورده کند.
نکته : در این دوران میتوان بچه خرگوشها را با طعم علوفه‌های وارداتی و حتی داخلی آشنا کرد چرا که آنها پس از 6 ماهگی باید بخش عمده جیره غذایی خرگوش باشند.
نکته : صیفی‌جات مفید همانند کلم بروکلی و فلفل دلمه‌ای و همچنین سبزیجات برگدار تیره می‌توانند به میزان نصف فنجان بعد از غروب آفتاب در اختیار بچه خرگوش‌های سالم قرار بگیرند.
3- تغذیه خرگوش بزرگسال (بعد از 6 ماهگی)
پس از عبور از سن 6 ماهگی میتوان گفت که رشد بچه خرگوشها تکمیل شده و دیگر نیازی به مقادیر مضاعف کلسیم و پروتئین در جیره‌غذایی نمی‌باشد و این مقادیر اضافی در طولانی مدت می‌توانند سلامت دستگاه ادراری و اسکلتی را به مخاطره جدی بیاندازند.
از همین رو بهتر است پس از سن 6 ماهگی یونجه از جیره خرگوشها حذف گردد و یا به حداقل میزان ممکن برسد.
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، خرگوشها حیوانات علفخوار می‌باشند و به همین دلیل پس از دوران بلوغ باید از گیاهانی که علوفه محسوب می‌شوند تغذیه کنند.
این گیاهان که انواع مختلفی دارند و در برندهای گوناگونی عرضه می‌شوند شامل تیموتی، مدو، یولاف (جو دوسر)، اوت و … می‌باشند که عمده آنها وارداتی بوده و در بسته بندی‌های تجاری موجود می‌باشند.
نکته مهم تغذیه:
خرگوشها دارای نوعی از تغذیه می‌باشند که در این شیوه تغذیه‌ای، هیچ وعده غذایی وجود ندارد! این بدان معناست که برخلاف سگ و گربه می‌بایست علوفه بدون محدودیت در اختیار خرگوشها قرار بگیرد و آنها در تمام طول روز از آن تغذیه میکنند.
خرگوشها هم آب می‌نوشند! بنابراین آب تمیز و تازه باید همواره در تمامی فصول در اختیار خرگوشها قرار داده شود.
وسایل مرتبط با تغذیه:
همانطور که بالاتر اشاره شد خرگوشها در تمام طول روز غذا می‌خورند. پس چگونه باید حجم غذای آنها کنترل شود؟
پاسخ این سوال در وسیله‌ای به نام “علوفه بند” نهفته است. ابزاری معمولاً پلاستیکی که داخل آن علوفه قرار می‌گیرد و در دیواره داخلی جایگاه خرگوش نصب می‌شود. بدین طریق خرگوش می‌بایست برای دسترسی به هر شاخه از علوفه زمان بیشتری صرف کند و غذا خوردن برای او سرگرم کننده‌تر و چالش برانگیزتر می‌شود.
ضمن اینکه با این روش از آلوده شدن علوفه به ادرار و مدفوع حیوان نیز جلوگیری می‌شود و معضل راه رفتن خرگوش داخل ظرف غذا با این روش برطرف می‌شود.
درخصوص ظرف آب حیوان هم باید گفت که برای جلوگیری از برعکس کردن ظرف آب توسط خرگوش و یا آلوده شدن آن با ادرار و مدفوع، بهتر است که از ظروف آب ” قمقمه‌ای” یا “ساچمه‌ای” مخصوص خرگوش و جوندگان استفاده کرد.
در این ظروف آب که به دیواره جایگاه نگهداری خرگوش نصب می‌شوند مشابه ظروف آب پرندگان، آب تا مدت زیادی باقی و پاکیزه می‌ماند و نکته مهم درخصوص استفاده از آنها این است که باید مطمئن شوید که خرگوش نحوه استفاده صحیح از این ظروف را آموخته است و به راحتی قادر است که از آن آب بنوشد.
تغذیه خرگوش در دوران‌های ویژه:
باید توجه شود که دوره آبستنی و همچنین دوره شیرواری در ماده خرگوشها از جمله دوران‌های حساس تغذیه‌ای می‌باشد که خرگوش مادر در این برهه‌ها نیازمند مقادیر مضاعف منابع کلسیم و پروتئین برای رشد جنین‌ها و نوزادان شیرخوارش می‌باشد.
به همین جهت اضافه شدن مقادیر قابل توجه یونجه خشک به جیره غذایی که دارای منابع مناسب کلسیم و پروتئین است می‌تواند نیازهای غذایی خرگوش مادر را برطرف سازد.
