فرمانبردارترین سگ‌ها هم ممکن است در مواقعی سرگرم چیزی شوند و فرمان شما را نشنوند. هدف ما تنها آموزش دستورات ابتدایی برای کنترل سگ، در فضایی که با افراد جدید روبه‌رو می‌شوند (حتا اگر در خانه‌ی خودتان باشد)، در حیات خانه خود و آشنایان و فضاهایی جز فضاهای عمومی است.
همه‌ی آن‌هایی که سگ دارند دوست دارند که سگ‌شان بتواند هرازگاهی از آزادی‌های نسبی برخوردار شود و بتواند کمی بدون لیش راه برود و بازی کند. نکته‌ی بسیار مهم این است که برای ایمنی و سلامت سگ خودتان هم که شده این کار به هیچ‌عنوان در خیابان و مکان‌های شلوغ توصیه نمی‌شود.
در فضاهای عمومی و حتا پارک‌ها، توصیه اکید به استفاده از لیش برای پیشگیری از اتفاقات ناگوار است. در فضاهای خصوصی و در مواجهه با افراد جدید، حتماً قبل‌تر از فرمانبرداری سگ‌تان مطمئن شوید و بعد او را از لیش باز کنید.
فراموش نکنید که مسئولیت پت‌تان تنها با شماست و باید تا می‌توانید بالاترین کنترل را روی شخصیت سگ‌تان پیدا کنید.
بخش ۱: دستورات ابتدایی برای کنترل سگ
۱. مسئولیت آموزش دادن سگ‌تان را بر عهده بگیرید. وقتی تصمیم گرفته‌اید سگ‌تان را بدون لیش رها کنید، باید برای تلاش کردن هم آماده باشید. اجازه ندهید سگ‌تان بدون لیش یا آموزش‌های لازم یکدفعه‌ای به اطراف برود. ممکن است خودش آسیب ببیند یا به حیوان دیگری صدمه بزند.
- در اولین فرصت تمرین دادن سگ‌تان را شروع کنید. بهترین زمان برای انجام این کار در دورانی است که سگ‌تان هنوز جوان است. البته باید صبر کنید تا تمامی واکسن‌های سگ‌تان تمام شود، بعد او را برای گردش بیرون ببرید.
۲. فرمان «بیا» را به سگ‌تان آموزش دهید. لیش سگ‌تان را به لیشی بلند ببندید و کمی از او فاصله بگیرید. این یعنی فاصله بین شما و سگ‌تان چیزی حدود یک متر و نیم تا دو متر باشد. حالا بگویید «بیا» و چند قدم سریع و کوتاه به عقب بروید. سگ‌تان باید راه بیفتد که به سمت‌تان بیاید. می‌توانید دستتان را به سمت سینه‌تان تکان دهید و به او بگویید «بیا» تا یک نشان بصری هم همراه نشان کلامی‌تان کنید.
- اگر سگ‌تان فوراً به سمت‌تان حرکت نکرد، با ملایمت روی لیش بکوبید و فرمان را تکرار کنید.
۳. فرمان «بنشین» را به سگ‌تان آموزش دهید. در کنار سگ‌تان بایستید و مستقیم به چشمانش نگاه کنید. درحالیکه به‌ش می‌گویید «بنشین» تشویقی را کنار دماغش نگه دارید..باید به جای اینکه به تشویقی نگاه کند بنشیند. وقتی این کار را انجام داد، بگویید «آفرین» و تشویقی را به‌ش بدهید. آنقدر این کار را تکرار کنید تا سگ‌تان بدون اینکه نیاز باید تشویقی را به او بدهید، فرمان را انجام دهد.
- همین‌طور باید از ژست فیزیکی هم استفاده کنید تا نشستن را به‌ش آموزش دهید. می‌توانید کف دستتان را جلوی سر سگ‌تان قرار بدهید و در حالی که می‌گویید «بشین» دستتان را بالا ببرید و مشت کنید.
۴. فرمان «بمان» را به سگ‌تان آموزش دهید. سگ‌تان باید با نشستن شروع کند. حین اینکه می‌گویید، «بمان» رو به سگ‌تان کنید و دستتان را جلو صورتش نگه دارید. چندین بار بگویید «بمان» و بعد یک یا دو قدم عقب بروید. باید دستتان را نگه دارید و از سگ‌تان بخواهید که بماند. اگر ماند سریع تشویقی‌اش را بدهید.
- اگر سگ‌تان بلند شد تا دنبال شما بیاید، بگویید «نه، نه، نه». مجبورش کنید بنشیند و دوباره تمرین کنید.
۵. از تشویقی و تکنیک‌های انگیزشی مثبت استفاده کنید. وقتی به سگ‌تان آموزش می‌دهید از تشویقی‌های خوراکی و تحسین‌های کلامی برایش استفاده کنید. مثلاً اگر می‌خواهید فرمان «بمان» را به سگ‌تان آموزش دهید، دستتان را به سمت بیرون نگه دارید و بگویید «بمان» تا از نزدیک شدن سگ‌تان جلوگیری کنید. وقتی سگ‌تان در جایش ماند، می‌توانید بگویید «آفرین» یا «کارت خوب بود». بعد دستتان را باز کنید و یک تشویقی به‌ش بدهید.
- علاوه بر استفاده از فرمان‌های کلامی و نشانه‌های بصری، می‌توانید از سوت هم استفاده کنید. با این روش، وقتی سگ‌تان را بدون لیش رها کرده‌اید، راه دیگری هم برای صدا زدن او دارید.
بخش ۲: تشخیص اینکه آیا سگ‌تان آمادگی بدون لیش بودن را دارد یا خیر
۱. به شخصیت سگ‌تان توجه داشته باشید. اگر سگ‌تان عصبی است، بهتر است در مواجهه با محیط و افراد یا حیوانات جدید لیش او را وصل کنید. اما اگر سگ‌تان اجتماعی شده است (یعنی کنار سگ‌ها و آدم‌های دیگر رفتار خوبی دارد) و خوش‌طینت است، احتمالاً می‌توانید او را برای این کار آماده کنید
- به این که سگ‌تان چطور به دستورات‌تان واکنش می‌دهد فکر کنید. اگر معمولاً از فرمان‌هاتان اطاعت می‌کند، احتمالاً بدون لیش هم خوب عمل خواهد کرد. اما اگر به فرمانتان گوش نمی‌کند، مطمئناً آموزش دادن بدون لیش بودن به او کار سختی خواهد بود.
۲. تمرینات مرزی را امتحان کنید. در یک حیاط یا محوطه خصوصی، یک مرز قابل رؤیت درست کنید که سگ‌تان محدوده‌اش را ببیند. برای آموزش یک منطقه آرام و ساکت را انتخاب کنید. مثلاً می‌توانید داخل حیاط پرچم‌های مشخص روی زمین بگذارید که سگ‌تان ببیند از آن فراتر نمی‌تواند برود. اول یک بند بلند به قلاده‌اش وصل کنید که آزادی حرکت داشته باشد. درحالیکه لیش به قلاده‌اش وصل است، بگذارید از شما دور شود و بعد صدایش کنید.
- آنقدر بگذارید دور شود و صدایش کنید تا مداوم و بلافاصله از دستورتان اطاعت کند.
- تمرینات مرزی راه بسیار خوبی است که به سگ‌تان فرصت دور شدن را بدهید تا ببینید به فرمانتان عمل می‌کند یا نه.
۳. سگ‌تان را به پارک سگ‌ها ببرید. وقتی سگ‌تان در مرزهای کوچک با لیش بلند ماهر شد، او را به پارک سگ‌ها یا مناطق فعال‌تر دیگر ببرید. باز، بگذارید که از شما دور شود و به او فرمان بدهید که برگردد. سگ‌تان باید یاد بگیرد که چطور در یک محیط هیجان‌انگیز هم روی فرمان شما تمرکز داشته باشد.
- اگر سگ‌تان به شما یا فرمانتان توجهی ندارد و فرمانتان را اجرا نمی‌کند، آموزش کلیکر را برایش امتحان کنید. وقتی بالاخره پیش‌تان آمد، صداد کلیک را درآورید و به‌ش تشویقی بدهید. با این روش، خیلی سریع بین صدای کلیک و تشویقی ارتباط ایجاد خواهد کرد و درنهایت همیشه وقتی صدای کلیک را می‌شنود برمی‌گردد.
۴. در یک مکان ایمن تمرین کنید. در یک مکان خصوصی بزرگ و البته محصور به سگ‌تان اجازه بدهید که بدون لیش تردد کند. این باعث می‌شود در عین این که روی او کنترل دارید، امتحانش کنید که آیا به فرمانتان گوش می‌دهد یا نه. باید مطمئن شوید که همیشه و هر بار به فرمانتان گوش می‌دهد.
- اگر سگ‌تان برای گوش کردن به فرمانتان مقاومت می‌کند، باز به آموزش دادنش با لیش بلند برگردید. شاید سگ‌تان قبل از بدون لیش بودن به زمان و آموزش بیشتری احتیاج دارد.
بخش ۳: چه زمان می‌توانید لیش سگ‌تان را باز کنید
۱. بگذارید سگ تان انرژی‌اش را تخلیه کند. اگر وقتی می‌خواهید آموزش را شروع کنید، سگ‌تان زیادی هیجان‌زده باشد،تمرکز کردنش روی دستورات شما برایش سخت‌تر می‌شود. اول اجازه بدهید چند دقیقه‌ای در محیط بچرخد و انرژی‌اش را خالی کند. وقتی کمی آرام‌تر شد، آموزش را شروع کنید.
- منظور این نیست که قبل از آموزش آنقدر با سگ‌تان بازی کنید که دیگر رمقی برای تمرین نداشته باشد. فقط کافی است چند دقیقه‌ای به او زمان بدهید که از آن محیط لذت ببرد.
۲. لیشش را باز کنید. وقتی سگ‌تان مرتباً در حضور خودتان فرمان‌هاتان را اجرا کرد، آماده است تا در کنار دیگران هم بدون ليش باشد. برای آرامش‌خاطر خود بهتر است قبل از باز کردن لیش او در مواجهه با افراد یا پت‌های جدید برای مدتی لیش او را ببندید.
- هرگز اجازه ندهید که سگ‌تان جایی که ممکن است ترافیک داشته باشد یا جایی که ممکن است به خودش یا آدم‌ها و پت‌های دیگر آسیب برساند، از ليش خارج شود.
۳. اولين دفعه‌اى كه سگ‌تان بدون لیش است، آماده‌ی واکنش باشید. به سگ‌تان فرصت دهید تا کمی دور شود. بعد، با استفاده از دستوراتی که با آنها آشنا است، دوباره صدایش کنید. اگر اطاعت کرد، بلافاصله به‌ش یک تشویقی بدهید. جز تشویقی خوراکی تحسین کلامی فراموش‌تان نشود (مثل «پسر خوب!»).
- خیلی مهم است که وقتی بدون لیش است، چشم‌تان به او باشد. مراقب باشید که از شما دور نشود یا در معرض خطری نباشد. ممکن است لازم باشد که خودتان وارد عمل شوید یا صدایش کنید که برگردد.
۴. اگر سگ‌تان فرار کرد، آماده باشید. گاهی ممکن است سگ‌تان دور شود و به دستورات‌تان برای برگشتن توجهی نکند. بااین‌که واکنش احتمالی شما این است که دنبال او بروید یا سرش داد بزنید که برگردد، ولی باید آرامش‌تان را حفظ کنید. باید به او نزدیک‌تر شوید تا صدایتان را بشنود. وقتی برگشت، حتماً تشویقش کنید تا بتواند بین برگشتنش و تشویق شما ارتباط ایجاد کند.
- اگر سگ‌تان از فرمانی سرپیچی کرده و فرار کرد، باز چند جلسه آموزشی برای او بگذارید. بند بلندش یا کلیکر را با خودتان بیرون بیاورید یا برایش پرچم بگذارید. ممکن است سگ‌تان نیاز به یادآوری فرمان‌ها داشته باشد.
سؤال و جواب‌های متداول
سؤال: سگ من معمولاً وقتی برای گردش بدون لیش بیرون می‌برمش، رفتار خوبی دارد، اما هرازگاهی فرار می‌کند و ممکن است که ماشین‌هایی نزدیک آن‌جا باشند. چه باید بکنم؟
جواب: برای ایمنی خودش باید حتماً بند را به قلاده‌اش وصل کنید.
سؤال: سگ من پنج ماهه است و وقتی آدم‌های جدید می‌بیند خیلی هیجان‌زده می‌شود. وقتی لیشش را باز می‌کنم از سر و کول مردم بالا می‌رود. چطور می‌توانم جلوی این کارش را بگیرم؟
جواب: با او تمرین کنید که وقتی صدایش می‌کنید برگردد. وقتی با آدم‌ها و سگ‌های جدید روبه‌رو می‌شوید حتماً لیشش را ببندید و سعی کنید خودتان توجهش را جلب کنید. می‌توانید اگر لازم شد از تشویقی هم استفاده کنید.
سؤال: چرا وقتی از کلیکر استفاده می‌کنی سگ‌ها به سمتت برمی‌گردند؟ کلیکر برای‌شان چه معنی دارد؟ جواب: در آموزش کلیکر زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهید به سگ تشویقی بدهید. این باعث می‌شود سگ بین صدای کلیک و تشویقی ارتباط معنایی ایجاد کند و از فرمان اطاعت کند چون می‌داند که تشویقی در انتظارش است.
سؤال: سگ من چندان علاقه‌ای به خوردنی ندارد و نمی‌توانم در آموزشش از تشویقی استفاده کنم. چطور می‌توانم توجهش را جلب کنم؟
جواب: اسمش را صدا بزنید و سعی کنید توجهش را جلب کنید. اگر باز به راهش ادامه داد، شما سریع‌تر بدوید و بگیریدش. اگر اندازه‌ی سگ‌تان بزرگ است از قلاده‌اش بگیرید.
نکات
- یادتان باشد جلسات آموزشی سگ‌تان باید مفرح و هیجان‌انگیز باشد. در این صورت است که سگ‌تان در آینده به فرمان‌هایتان توجه بیشتری نشان خواهد داد.
- عجله نداشته باشید. بگذارید سگ‌تان با سرعت خودش پیش برود. بعضی از سگ‌ها خیلی زود دستورات را یاد می‌گیرند و بعضی سگ‌ها هم به زمان بیشتری نیاز دارند.
