مردم و حیوانات در معرض آلودگی هوا از منابع مختلف قرار می گیرند. سوختهای دیزلی، سوخت زغالسنگ، بنزین، نیروگاهها، ساختوساز و دامها از سوختوسازهای آلاینده کمک میگیرند. آلودگی میتواند در خانه نیز به علت دود سیگار، پختوپز و منابع گرمایشی مانند شومینههای چوبسوز و اجاقگاز به وجود آمده باشد. حیوانات در مناطق شهری در معرض خطر دود و آلودگیهای اگزوزی قرار میگیرند، درحالیکه حیوانات حومهی شهر و روستایی اغلب در معرض سمهایی هستند که به عنوان حشرهکش، قارچکش و علفکش مورد استفاده قرار میگیرند. ریه پستانداران ساختاری بسیار مشابه داشته و برخی از گونههای جانوری نظیر پرندگان نیز به ذرات معلق در هوا بسیار حساس هستند. گاهیاوقات در شهرهای بزرگ در فصول پاییز و زمستان به علت شرایط اقلیمی و فصلی، آلودگی هوا از شرایط ناسالم تا بسیار خطرناک متغیر است. حیوانات خانگی نیز بایستی در این شرایط تحت مراقبت و کنترل قرار گیرند. به گزارش گروه محققین دانشکده دامپزشکی دانشگاه واشنگتن توصیه میشود که در هنگام آلودگی هوا علاوه بر اینکه افراد بایستی از رفتوآمد غیرضروری در بیرون از خانه اجتناب کنند، حیوانات نیز از این شرایط مستثنی نیستند. صاحبان حیوانات میبایستی ساعاتی از روز را برای بیرون آوردن حیوانات خود از منزل انتخاب نمایند که کمترین میزان آلودگی را داشته باشد.
در شرایطی که آلودگی هوا به بالاترین سطح میرسد چه باید کرد؟
در روزهایی که آلودگی در بیشترین حد خود میباشد و به اصطلاح با هشدار وضعیت قرمز آلودگی هوا مواجه هستید، بایستی حیوانات را در کوتاهترین زمان ممکن و فقط در حیاط منزل بیرون آورید. پرندگان نیز در این شرایط بایستی در منزل بمانند. مردم به اشتباه میپندارند که حیوانات چون خاستگاه اصلیشان محیط زیست است، پس قادر به تحمل هر شرایط آبوهوایی هم هستند. اما این صحیح نیست. مخصوصاً پرندگان خانگی دارای ریههایی بسیار حساس به دود و ذرات گرد و غبار میباشند. توجه به این علائم بسیار ضروری و حیاتی است (بهویژه اگر حیوانات خانگی دچار بیماریهای قلبی و ریوی هستند): افزایش سرفه، تنفس دشوار، خارش چشم و ریزش اشک، خشکی و خارش گلو، آبریزش از بینی، درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب، افزایش خستگی در دامهای بزرگ نظیر اسب و احشام که در خارج از منزل نگهداری میشوند، این نشانه ها بیشتر مشهود خواهد بود. البته به نظر میرسد دامهای بزرگ نسبت به حیوانات خانگی مقاومت بیشتری در مقابل آلودگی هوا دارند.
مطالعات اخیر دربارهی اثرات آلودگی هوا بر حیوانات خانگی
مطالعات نشان میدهد که حیوانات خانگی که با سیگاریها زندگی میکنند ممکن است با توجه به زمان زیادی که در نزدیکی سطح زمین هستند، در خطر بیشتری نسبت به صاحبانشان قرار داشته باشند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۱نشان داد که گربههایی که در خانههای با دود سیگار قرار داشتند، در مقایسه با گربههایی که در خانههای بدون دود زندگی میکردند، با کاهش عملکرد ریه روبرو شدند. دانشمندان همچنین فعالیتهای داخل خانه انسانها (مانند استفاده از مواد پاککننده، سیگار کشیدن و غیره) را موارد سرطانزایی میدانند که میتواند مزوتلیوما، سرطان مثانه، ریه و بینی در سگ ایجاد کند. حیوانات خانگی به خطر آلودگی هوا نیز در معرض آسیب قرار می گیرند. دانشمندان در یک مطالعه مغز سگها را که در معرض آلودگی شدید هوا در مکزیکو قرار داشتند بررسی کردند و آنها را با مغز سگها از شهرهای کمتر آلوده مقایسه کردند. گزارش منتشر شده نشان میداد، «مغز سگهای مکزیکوسیتی افزایش التهاب را نشان میداد و پاتولوژی شامل پلاکهای آمیلوئید و انسدادهای نوروفیبریلیال و تجمع پروتئینی است که از جمله نشانههای اولیه برای بیماری آلزایمر در انساناند.» دانشگاه ماساچوست و دانشکده دامپزشکی دانشگاه تافتس با استفاده از سموم دفعکننده ۷۰۰سگ مطالعه کردند و نتایج حیرتانگیز بود. با توجه به این مطالعه، حدود ۳۳٪سگها با لنفوم بدخیم سگ، نوعی سرطان، تشخیص داده شدند. این مطالعه همچنین نشان داد که سگها در صورتی که صاحب آنها از آفتکشها در حیاط خود استفاده کند، احتمال ابتلا به لنفوم در آنها تا ۷۰%بیشتر میشود. دانشمندان در یک مطالعه متوجه شدند که از هر ده گربه یکی از آنها دارای آسم مرتبط با آلودگیهای داخلی و خارجی است. گربههایی که با صاحبان سیگاری زندگی میکردند یا شومینهی چوبی در خانه استفاده میکردند، به شدت کاهش عملکرد ریه داشتند.